Διαφημίσεις
Το φαινόμενο της χήνας, γνωστό και ως piloerection, είναι μια από τις πολλές αυτόματες αντιδράσεις του ανθρώπινου οργανισμού σε εξωτερικά ερεθίσματα.
Είτε λόγω μιας ξαφνικής αλλαγής της θερμοκρασίας, ενός έντονου συναισθήματος ή μιας κατάστασης φόβου, αυτή η φυσική αντίδραση εμφανίζεται όταν οι τρίχες του σώματος σηκώνονται.
Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Για να καταλάβουμε γιατί σηκώνονται τα μαλλιά, πρέπει να εξερευνήσουμε τόσο τη φυσιολογία του ανθρώπινου σώματος όσο και την εξέλιξη των προγόνων μας.
Διαφημίσεις
Evolution και Goosebumps
Για να κατανοήσουμε την αιτία πίσω από το χτύπημα της χήνας, είναι απαραίτητο να επανεξετάσουμε το εξελικτικό παρελθόν της ανθρωπότητας.
Οι πρόγονοί μας, όπως και πολλά ζώα σήμερα, ήταν πολύ πιο τριχωτές από ό,τι είμαστε σήμερα.
Αυτές οι τρίχες εκτελούσαν κρίσιμες λειτουργίες για την επιβίωση, τόσο ρυθμίζοντας τη θερμοκρασία του σώματος όσο και προστατεύοντας από εξωτερικές απειλές.
Όταν ένα ζώο καλυμμένο με γούνα, όπως μια μαϊμού ή μια γάτα, αισθάνεται κρύο, η γούνα του σηκώνεται.
Διαφημίσεις
Αυτή η κίνηση προκαλείται από τη σύσπαση των μυών της αρθρίτιδας, οι οποίοι είναι μικροί λείοι μύες που βρίσκονται στη βάση κάθε τριχοθυλακίου.
Όταν αυτοί οι μύες συστέλλονται, οι τρίχες σηκώνονται, δημιουργώντας ένα στρώμα αέρα μεταξύ αυτών και του δέρματος.
Αυτό το στρώμα αέρα λειτουργεί ως θερμομονωτικό, βοηθώντας στη διατήρηση της θερμότητας και κρατώντας το ζώο ζεστό.
Εκτός από τη βοήθεια στη ρύθμιση της θερμοκρασίας, το ρίγος εξυπηρετούσε και έναν άλλο σκοπό: τον εκφοβισμό.
Σε απειλητικές καταστάσεις, όταν ένα ζώο αισθάνεται στριμωγμένο ή σε κίνδυνο, η τριχοφυΐα το κάνει να φαίνεται μεγαλύτερο από ό,τι πραγματικά είναι.
Αυτή η αύξηση της εμφάνισης μπορεί να εκφοβίσει πιθανούς θηρευτές ή αντιπάλους, αυξάνοντας τις πιθανότητες επιβίωσης.
Το χτύπημα της χήνας στους σύγχρονους ανθρώπους
Αν και η ανθρωπότητα έχει χάσει μεγάλο μέρος της κάλυψης των μαλλιών της κατά τη διάρκεια της εξελικτικής διαδικασίας, οι μηχανισμοί που ευθύνονται για τα εξογκώματα της χήνας εξακολουθούν να παραμένουν.
Όταν νιώθουμε κρύο, το σώμα προσπαθεί να ζεσταθεί σηκώνοντας τις λίγες τρίχες που μας έχουν απομείνει, αν και το αποτέλεσμα είναι ελάχιστο όσον αφορά τη συγκράτηση της θερμότητας.
Ομοίως, όταν φοβόμαστε ή βρισκόμαστε σε μια αγχωτική κατάσταση, τα μαλλιά μας μπορεί να σηκωθούν, ενεργοποιώντας μια αντίδραση που οι πρόγονοί μας συνήθιζαν να φαίνονται μεγαλύτεροι και πιο απειλητικός.
Αυτό το φαινόμενο, αν και έχει χάσει μεγάλο μέρος της αρχικής του λειτουργία, εξακολουθεί να είναι μια αυτόματη απόκριση με τη μεσολάβηση του αυτόνομου νευρικού συστήματος.
Αυτό το σύστημα είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο πολλών ακούσιων λειτουργιών του σώματος, όπως ο καρδιακός ρυθμός, η πέψη και, φυσικά, η στύση.
The Physiology Behind Goosebumps
Η φυσιολογική διαδικασία που οδηγεί σε εξογκώματα αρχίζει στο αυτόνομο νευρικό σύστημα, πιο συγκεκριμένα στο τμήμα που ελέγχει τις ακούσιες αντιδράσεις του σώματος.
Όταν το σώμα εκτίθεται σε ένα ερέθισμα, όπως το κρύο ή ο φόβος, το νευρικό σύστημα στέλνει ένα σήμα στους μύες του παλμού για συστολή.
Αυτή η σύσπαση κάνει τα μαλλιά να σηκώνονται.
Η κύρια χημική ουσία που εμπλέκεται σε αυτή τη διαδικασία είναι αδρεναλίνη, μια ορμόνη που απελευθερώνεται από το σώμα ως απάντηση σε στρεσογόνες καταστάσεις.
Η αδρεναλίνη φημίζεται για την προετοιμασία του σώματος για την απόκριση «πάλη ή φυγή», αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, διαστέλλει τις κόρες των ματιών και, μεταξύ άλλων, προκαλεί στύση.
Όταν νιώθουμε φόβο ή βρισκόμαστε σε επικίνδυνη κατάσταση, η απελευθέρωση αδρεναλίνης είναι κυρίως υπεύθυνη για τα ρίγη που νιώθουμε.
Ψύχρα πέρα από το φόβο και το κρύο
Παρόλο που το κρύο και ο φόβος είναι οι πιο κοινές αιτίες της χήνας, δεν είναι οι μοναδικοί πυροδοτητές.
Πολλοί άνθρωποι βιώνουν χτύπημα σε στιγμές έντονων συναισθημάτων, όπως όταν ακούνε ένα ιδιαίτερα συγκινητικό τραγούδι, παρακολουθούν μια δυνατή σκηνή σε μια ταινία ή ακόμα και όταν βιώνουν μια στιγμή έμπνευσης.
Αυτός ο συγκεκριμένος τύπος χήνας είναι γνωστός ως frisson, μια γαλλική λέξη που σημαίνει «ψύχρα».
Το Frisson σχετίζεται με το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, το οποίο ενεργοποιείται όταν βιώνουμε κάτι που μας αγγίζει βαθιά.
Μελέτες δείχνουν ότι το frisson εμφανίζεται λόγω της απελευθέρωσης ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που σχετίζεται με την ευχαρίστηση και την ανταμοιβή.
Το Frisson, επομένως, μπορεί να θεωρηθεί ως μια μορφή έντονης συναισθηματικής απόκρισης, όπου το σώμα εκδηλώνει σωματικά τη συναισθηματική επίδραση του ερεθίσματος.
Το νόημα των χήνων σήμερα
Σήμερα, οι χήνες δεν παίζουν πλέον καθοριστικό ρόλο στην επιβίωσή μας, όπως έκαναν για τους προγόνους μας.
Ωστόσο, παραμένουν ένα συναρπαστικό μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας, υπενθυμίζοντας μας την εξελικτική μας ιστορία και πώς το σώμα μας εξακολουθεί να φέρει ίχνη αρχαίων μηχανισμών.
Αυτά τα εξελικτικά υπολείμματα συνεχίζουν να επηρεάζουν τις αντιδράσεις μας σε διάφορες καταστάσεις, είτε αντιμετωπίζουμε το κρύο, είτε τον φόβο, είτε όταν μας αγγίζει ένα έργο τέχνης.
Σε τελική ανάλυση, οι χήνες είναι ένα συναρπαστικό παράδειγμα του πώς διαμορφώνεται το ανθρώπινο σώμα από την ιστορία του, κουβαλώντας μαζί του ίχνη ενός παρελθόντος που εξακολουθούν να αντανακλώνται στις καθημερινές μας εμπειρίες.
Ακόμα κι αν τα χτύπημα της χήνας δεν μας βοηθούν να επιβιώσουμε αυτές τις μέρες, παραμένουν ένα παράθυρο στο εξελικτικό μας παρελθόν και μια υπενθύμιση του πόσο βαθιά συνυφασμένα είναι τα συναισθήματα και οι σωματικές μας αντιδράσεις.
