Reklamy
Zjawisko gęsiej skórki, zwane także piloerekcja, jest jedną z wielu automatycznych reakcji organizmu ludzkiego na bodźce zewnętrzne.
Niezależnie od tego, czy jest to spowodowane nagłą zmianą temperatury, intensywnymi emocjami, czy przerażającą sytuacją, ta naturalna reakcja pojawia się, gdy włosy na ciele stają dęba.
Ale dlaczego tak się dzieje? Aby zrozumieć, dlaczego włosy stają dęba, musimy poznać zarówno fizjologię ludzkiego ciała, jak i ewolucję naszych przodków.
Reklamy
Ewolucja i gęsia skórka
Aby zrozumieć przyczynę gęsiej skórki, konieczne jest ponowne spojrzenie na ewolucyjną przeszłość ludzkości.
Nasi przodkowie, podobnie jak wiele współczesnych zwierząt, byli znacznie bardziej owłosieni niż my dzisiaj.
Włosy te pełniły kluczowe funkcje niezbędne do przetrwania, regulując temperaturę ciała i chroniąc przed zagrożeniami zewnętrznymi.
Kiedy zwierzę pokryte futrem, na przykład małpa lub kot, czuje zimno, jego futro się podnosi.
Reklamy
Ruch ten jest spowodowany skurczem mięśni pilusów prostowników, czyli małych mięśni gładkich znajdujących się u podstawy każdego mieszka włosowego.
Kiedy mięśnie te kurczą się, włosy stają dęba, tworząc warstwę powietrza pomiędzy nimi a skórą.
Ta warstwa powietrza działa jak izolator termiczny, pomagając zatrzymać ciepło i utrzymując ciepło zwierzęcia.
Oprócz pomocy w regulacji temperatury dreszcze służyły także innemu celowi: zastraszeniu.
W sytuacjach zagrożenia, gdy zwierzę czuje się osaczone lub zagrożone, szczeciniasta sierść sprawia, że wydaje się większe, niż jest w rzeczywistości.
Ten wzrost wyglądu może zastraszyć potencjalnych drapieżników lub rywali, zwiększając szanse na przeżycie.
Gęsia skórka u współczesnych ludzi
Chociaż w procesie ewolucyjnym ludzkość straciła znaczną część włosa, mechanizmy odpowiedzialne za gęsią skórkę nadal istnieją.
Kiedy jest nam zimno, organizm próbuje się ogrzać, unosząc kilka włosów, które nam pozostały, chociaż efekt jest minimalny, jeśli chodzi o zatrzymanie ciepła.
Podobnie, gdy się boimy lub znajdujemy w stresującej sytuacji, włosy stają nam dęba, aktywując reakcję, która kiedyś wydawała się większa i groźniejsza.
Zjawisko to, choć straciło wiele ze swojej pierwotnej funkcji, nadal jest automatyczną reakcją, w której pośredniczy autonomiczny układ nerwowy.
Układ ten odpowiada za kontrolowanie kilku mimowolnych funkcji organizmu, takich jak tętno, trawienie i oczywiście piloerekcja.
Fizjologia powodująca gęsią skórkę
Proces fizjologiczny prowadzący do gęsiej skórki rozpoczyna się w autonomicznym układzie nerwowym, a dokładniej w jego części kontrolującej mimowolne reakcje organizmu.
Kiedy ciało jest narażone na bodziec, taki jak zimno lub strach, układ nerwowy wysyła sygnał do mięśni prostowników, aby się skurczyły.
Skurcz ten powoduje, że włosy stoją.
Główną substancją chemiczną zaangażowaną w ten proces jest adrenalina, hormon uwalniany przez organizm w odpowiedzi na stresujące sytuacje.
Adrenalina słynie z przygotowania organizmu do reakcji „walcz lub uciekaj”, zwiększając tętno, rozszerzając źrenice i między innymi wywołując piloerekcję.
Kiedy czujemy strach lub znajdujemy się w niebezpiecznej sytuacji, za dreszcze, które odczuwamy, odpowiada głównie uwolnienie adrenaliny.
Zrelaksuj się poza strachem i zimnem
Chociaż zimno i strach są najczęstszymi przyczynami gęsiej skórki, nie są one jedynymi czynnikami wyzwalającymi.
Wiele osób doświadcza gęsiej skórki w chwilach intensywnych emocji, na przykład podczas słuchania szczególnie poruszającej piosenki, oglądania wzruszającej sceny w filmie lub nawet przeżywania chwili inspiracji.
Ten specyficzny rodzaj gęsiej skórki jest znany jako frisson, francuskie słowo oznaczające „chłód”.
Frisson jest powiązany z mózgowym systemem nagrody, który aktywuje się, gdy doświadczamy czegoś, co nas głęboko dotyka.
Badania sugerują, że dreszcz pojawia się w wyniku uwalniania dopaminy, neuroprzekaźnika kojarzonego z przyjemnością i nagrodą.
Frisson można zatem postrzegać jako formę intensywnej reakcji emocjonalnej, podczas której ciało fizycznie manifestuje emocjonalny wpływ bodźca.
Znaczenie gęsiej skórki dzisiaj
Dziś gęsia skórka nie odgrywa już tak istotnej roli w naszym przetrwaniu, jak u naszych przodków.
Jednak pozostają one intrygującą częścią ludzkiego doświadczenia, przypominając nam o naszej ewolucyjnej historii i o tym, że nasze ciała wciąż noszą ślady starożytnych mechanizmów.
Te ewolucyjne pozostałości w dalszym ciągu wpływają na nasze reakcje w różnych sytuacjach, czy to w obliczu zimna, strachu, czy dotknięcia dzieła sztuki.
Ostatecznie gęsia skórka jest fascynującym przykładem tego, jak ludzkie ciało jest kształtowane przez swoją historię, niosąc ze sobą ślady przeszłości, które wciąż odbijają się w naszych codziennych doświadczeniach.
Nawet jeśli gęsia skórka nie pomoże nam przetrwać w dzisiejszych czasach, pozostaje oknem na naszą ewolucyjną przeszłość i przypomnieniem, jak głęboko powiązane są nasze emocje i reakcje fizyczne.
