Adaptogeny to naturalne substancje, które pomagają organizmowi przystosować się do stresu i poprawiają jego odporność. Związki te mają działanie równoważące i regulacyjne na układ nerwowy, hormonalny i odpornościowy i mogą pomóc zmniejszyć zmęczenie, zwiększyć energię oraz poprawić wytrzymałość fizyczną i psychiczną.
Adaptogeny mają długą historię stosowania w medycynie tradycyjnej w wielu kulturach, w tym w tradycyjnej medycynie chińskiej i medycynie ajurwedyjskiej. W latach czterdziestych rosyjski naukowiec Nikołaj Łazariew ukuł termin „adaptogen” na określenie substancji, które pomagały pracownikom na Syberii radzić sobie z ekstremalnym stresem środowiskowym.
Niektóre z najbardziej znanych adaptogenów obejmują korzeń żeń-szenia, korzeń eleuthero, korzeń ashwagandhy i korzeń różeńca. Te adaptogeny zawierają związki bioaktywne takie jak ginsenozydy, eleuterozydy, witanolidy i rozawiny, które uważa się za odpowiedzialne za jego działanie adaptogenne.
Adaptogeny badano pod kątem ich zdolności do poprawy wytrzymałości fizycznej i psychicznej, zmniejszenia stresu i zmęczenia, poprawy funkcji poznawczych i poprawy jakości snu. Wykazano również, że adaptogeny mają właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne i immunomodulujące. adaptogeny Pomagają w naturalny sposób regulować kortyzol i czynią organizm bardziej odpornym na niego, co powoduje, że ma on mniej negatywnych skutków dla organizmu. Za to, oddziałują z osią HPA, odpowiedzialną za uwalnianie kortyzolu, hormonu stresu występującego w organizmie. Oś ta, skrót od „oś podwzgórze-przysadka-nadnercza” (znana również jako „oś podwzgórze-przysadka-nadnercza”), jest złożonym układem hormonalnym. Odgrywa kluczową rolę w reakcji organizmu na stres.
Oś HPA rozpoczyna się w podwzgórzu – małej strukturze w mózgu, która wykrywa oznaki stresu w organizmie. Kiedy podwzgórze wykryje stresującą sytuację, wysyła sygnał do przysadki mózgowej, aby uwolniła hormon adrenokortykotropowy. (ACTH) we krwi. ACTH, z kolei stymuluje nadnercza do uwalniania kortyzolu, hormonu stresu.
Kortyzol ma kilka efekty w ciele, jak zwiększyć poziom cukru we krwi i osłabić układ odpornościowy. Efekty te pomagają organizmowi radzić sobie z krótkotrwałym stresem. Chociaż, jeśli oś HPA jest stale aktywowana w wyniku przedłużających się sytuacji stresowych, może to mieć negatywne skutki dla zdrowiatakie jak supresja układu odpornościowego i przewlekłe zapalenie.
Dlatego, Oś HPA jest ważnym systemem reakcji organizmu na stres, a utrzymanie właściwej równowagi w jej działaniu jest niezbędne do utrzymania dobrego zdrowia fizycznego i psychicznego.
Chociaż adaptogeny są na ogół bezpieczne i dobrze tolerowane, należy pamiętać, że u niektórych osób mogą wystąpić działania niepożądane, takie jak nudności, biegunka, bezsenność lub wysokie ciśnienie krwi. Ponadto adaptogeny mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, dlatego przed ich zastosowaniem należy skonsultować się z pracownikiem służby zdrowia.
W podsumowaniu, adaptogeny to naturalne substancje, które pomagają organizmowi przystosować się do stresu i poprawiają jego odporność. Związki te mają działanie równoważące i regulacyjne na układ nerwowy, hormonalny i odpornościowy i mogą pomóc zmniejszyć zmęczenie, zwiększyć energię oraz poprawić wytrzymałość fizyczną i psychiczną. Chociaż adaptogeny są na ogół bezpieczne i dobrze tolerowane, przed ich zastosowaniem należy skonsultować się z pracownikiem służby zdrowia, zwłaszcza jeśli zażywa się leki.
Chociaż nie ma wielu produktów spożywczych naturalnie zawierających adaptogeny, istnieje kilka opcji:
- grzyby lecznicze: grzyby lecznicze, np reishi, kordyceps, shiitake i maitake, znane są ze swoich właściwości adaptogennych. Grzyby te można znaleźć w postaci świeżej, suszonej, sproszkowanej lub suplementowanej.
- jagody goji: Jagody Goji są bogate w przeciwutleniacze i od dawna są stosowane w tradycyjnej medycynie chińskiej jako adaptogen pomagający zwalczać stres i zwiększać energię.
- Ashwagandha– To adaptogenne zioło było stosowane w medycynie ajurwedyjskiej od wieków i wykazano, że pomaga zmniejszyć poziom stresu i poprawić funkcje poznawcze. Można go znaleźć w postaci suplementu lub proszku.
- rodiola: To adaptogenne zioło było od stuleci stosowane w tradycyjnej medycynie rosyjskiej i skandynawskiej, aby pomóc w walce ze zmęczeniem i stresem. Można go znaleźć w postaci suplementu lub proszku.
